1961 Anayasası ile iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı demokratik yollarla gerçekleştirmek için kalkınma planlarının hazırlanması hükme bağlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 30 Eylül 1960 tarihinde Başbakanlığa bağlı Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuştur. Kalkınma planları, ülkemizde 1963 yılından itibaren mülga Devlet Planlama Teşkilatı tarafından hazırlanmaya başlanmış, söz konusu Teşkilat 2011 yılında Kalkınma Bakanlığı, 2018 yılında ise Strateji ve Bütçe Başkanlığına dönüştürülmüştür. Kalkınma planları; ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda gelişme ve kalkınmayı sağlamaya dönük amaç, hedef ve politikalar içeren en önemli temel politika belgesidir.

Konjonktürel şartlar ve değişen iktisadi yaklaşımlar çerçevesinde ekonomide kamu müdahalesinin ağırlığı dönemler itibariyle farklılıklar göstermekle birlikte pazar ekonomisinin geliştirilmesi ve etkinleştirilmesi Türk planlarının genel ilkesi olmuştur. Türkiye’deki planlama yaklaşımının en belirgin özelliği kamu kesimi için emredici, özel kesim için yol gösterici nitelikte oluşudur. Ülkemizde planlı kalkınma dönemine geçilmesi ile birlikte kalkınma için alınacak kararların uzun vadeli hedeflere yöneltilmesi ve planlara bağlanması idarenin belirli prensiplere göre hareket etmesini gerektirmiş, demokratik bir idarede açıklık, sorumluluk ve denetleme şartlarını kolaylaştırmış, keyfi hareketleri önleyen tamamlayıcı bir unsur olmuştur. Türk plan ve programlarının genel olarak yapısına bakıldığında esas itibariyle üst sınır koyma ve disiplin vasfının sadece kamu yatırımları ile sınırlı olduğu, sektörel üretim büyüklüklerinin bir tahmin özelliği taşıdığı görülmektedir.

Planlar, piyasa mekanizmasının sinyallerinin yetersiz kaldığı alanlarda izlenecek stratejileri şeffaf hale getirmeyi sağlamanın yanı sıra, ekonomiye kamu müdahalesinin koordinasyonu, bilgi taşıma, belirsizliği azaltma, bütüncül bir yaklaşımla kamu müdahalesinin etkilerini genel amaçlar doğrultusunda test etme ve toplumun geleceğe yönelik özlemleri doğrultusunda uzlaşma sağlama özelliklerine de sahiptir.

Ülkemizde hâkim olan planlama anlayışı “demokratik planlama” olarak adlandırılabilir. Planlar ve planlara uygun olarak hazırlanan yıllık programlara dayalı bütçeler Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşüldükten sonra, TBMM Genel Kurulunda yasalaştırılır. Strateji ve Bütçe Başkanlığı bu konularla ilgili teknik çalışmaları yürütmekle görevlidir. Strateji ve Bütçe Başkanlığı; bilgi toplamada, plan hazırlanmasında ve uygulanmanın izlenmesinde bakanlıklar, kamu idareleri, kamu iktisadi teşebbüsleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, sivil toplum kuruluşları ve özel sektörle yakın işbirliği içinde bulunur.

Plan hazırlıkları sırasında teşkil edilen özel ihtisas komisyonları (ÖİK) ve çalışma grupları (ÇG) vasıtasıyla toplumun çeşitli kesimlerinin ekonomik, sosyal ve kültürel politikalar ile hedefler konusundaki görüş ve istekleri katılımcı bir şekilde kalkınma planlarına yansıtılabilmektedir. Komisyonların genel kuruluş amacı, katılımcılık ilkesi çerçevesinde üyelerden aracılığıyla ülkede mevcut bulunan “Türkiye Bilgisi’nin derlenerek analiz edilmesi, katılımcılardan sektörlerle ilgili bilgilerin, fikirlerin ve çözüm önerilerinin alınması yoluyla plana girdi sağlamaktır.

Plan ve programların hedef ve politikalarının tespitinde, sektör ve alt sektör planları ile kamu, özel kesim temsilcileri ve planlama teknisyenlerinin meydana getirdiği ÖİK ve ÇG raporlarından büyük ölçüde yararlanılmaktadır.

Gerçekten de ülkemiz planlama pratiğine bakıldığında plan hazırlıkları kapsamında, plana girdi sağlamak amacıyla ÖİK ve ÇG’larin kurulması, toplumun çeşitli kesimlerinden konuyla ilgili, alanında ihtisas sahibi uzmanların katılımcılık ilkesi çerçevesinde bir araya gelmesi demokratik plan yaklaşımı çerçevesinde bir gelenek haline gelmiştir.